اقبال لاهوری

محمد اقبال لاهوری شاعر درد آشنای مسلمان

اقبال و رنسانس اسلام مدرن

محمد اقبال، شاعر ملی پاکستان، فیلسوف، سیاستمدار، و خداشناس اسلامی، مبلغ یک انترناسیونال اسلامی و فلسفه محبت و عمل بود. او مدعی بود که انترناسیونال پیشنهادی اسلامی اش، ورای مرز، فرهنگ، کشور، ملیت، زبان، و نژاد است . او کوشش برای نوزایی و اصلاح جهان اسلام نمود و سعی کرد تا فرهنگ شرقی و اسلامی را با افکار و تمدن اروپایی با هم ادغام نماید. وی می گفت که پیام شرق، پیام عشق و تنها راه رسیدن به شناخت حقیقت است. او در آثارش برتری اسلام بر فرهنگ غربی را تبلیغ می نمود. او برای استقلال پاکستان از زیر سلطه هند نیز کوشش کرد

محمد اقبال، شاعر ملی پاکستان، فیلسوف، سیاستمدار، و خداشناس اسلامی، مبلغ یک انترناسیونال اسلامی و فلسفه محبت و عمل بود. او مدعی بود که انترناسیونال پیشنهادی اسلامی اش، ورای مرز، فرهنگ، کشور، ملیت، زبان، و نژاد است . او کوشش برای نوزایی و اصلاح جهان اسلام نمود و سعی کرد تا فرهنگ شرقی و اسلامی را با افکار و تمدن اروپایی با هم ادغام نماید. وی می گفت که پیام شرق، پیام عشق و تنها راه رسیدن به شناخت حقیقت است. او در آثارش برتری اسلام بر فرهنگ غربی را تبلیغ می نمود. او برای استقلال پاکستان از زیر سلطه هند نیز کوشش کرد.

اشعار وطن پرستانه او به زبان اردو، دعوت به مبارزه استقلال طلبانه علیه سلطه هند بر پاکستان می کنند . سرود "هند" او، شعری حماسی ملی و خلقی گردید. گرچه او خود شاهد استقلال پاکستان درسال 1947 نشد، ولی امروزه او را پدر فکری و فرهنگی پاکستان نو بحساب می آورند. او از طبقه متوسط بود و در سال 1873 در ایالت پنجاب، در شمال غربی هند، یعنی در پاکستان امروزی بدنیا آمد و در سال 1938 در لاهور درگذشت. وی درسال 1905 برای تحصیل رشته حقوق و فلسفه به اروپا رفت تا افکار فلسفی و ادبی اروپایی را همراه خود به پاکستان بیاورد. وی غالب آثارش را بعدها بزبان فارسی نوشت تا از آن طریق معروفیت جهانی بیابد .

مجموعه آثار او هم زیر تاثیر آثار مشاهیر ادبی غرب و هم تحت تاثیر آثار کلاسیک زبان و فرهنگ فارسی و ایرانی هستند. او غیر از عرفان اسلامی و کتاب قرآن زیر تاثیر متفکرین غرب مانند برگسن، نیچه، و گوته نیز بود. وی بعدها به نقد و برخورد به آثار مارکس، لنین، لاک، کانت، شوپنهاور، کنت، بیرون، تولستوی، هگل، اینشتین، و برونینگ، ازدید اسلامی پرداخت. وی از نظر ادبیات غرب، زیر تاثیر کتاب فاوست گوته، کمدی الهی دانته، و بهشت گمشده میلتون بود. آثار او بعدها تاثیر مهمی روی شاعران جدید زبان اردو گذاشت. او موضوع تز دکترایش در آلمان را "تحول و پیشرفت متافیزیک در ایران" انتخاب نمود. وی در ادبیات شعر جهانی علاقه خاصی به آثار هاینه و گوته داشت، و مخصوصا احترام خاصی برای افکار گوته قائل بود، و در جواب کتاب دیوان غرب و شرق گوته، کتاب پیام شرق خود را منتشر نمود. ابلیس و شیطان در آثار او چهره هایی شورشی در دین و اجتماع هستند. در آثار او یک منیت شخصی با مشاهیر فرهنگ غرب و جهان اسلام و چهره های اسطوره ای مذهبی ادبی، دیدار می کند.

آثار متنوع ولی پرتضاد او شامل شعر، فلسفه، جامعه شناسی، و فرهنگ اسلامی هستند که خالی از تنفر به هند می باشند. ازجمله آثار او– پیام شرق، سرودهای مذهبی ایرانی، جاویدنامه، بانگ درا، بالهای جبرئیل، بانگ اذان، هیمالیا، هدیه حجاز، مسافر، چه باید کرد؟، و اسرارخودی هستند. او کتاب جاویدنامه را شاهکار خود نامید که جام جهان نمای فلسفه وی نیز می باشد. این کتاب همچون کمدی الهی دانته، کتابی است که تبلیغ رنسانس اسلامی و فلسفه عمل و تئوری اجتماعی می کند . او در آثارش به نقد و بررسی سنت مدرنیته غرب نیز می پردازد. گرچه غالب آثار او بزبان فارسی هستند ولی اشعارش بزبان اردو سروده شده اند. دو موضوع مهم دیگر آثار او ؛ رازهای شخصیت انسان، و شور و شوق مذهبی و اسلامی می باشند.

محمد اقبال میان سالهای 1938-1873 زندگی نمود و در سال 1922 از ملکه انگلیس لقب و عنوان "جناب" را دریافت کرد. او در آثارش نه تنها برای آزادی جهان اسلام، بلکه برای زندگی صلح آمیز میان مسلمانان و هندوهای کشور هند نیز کوشش نمود. او گرچه درآغاز به رد صوفیسم و عرفان اسلامی؛ بدلیل منفعل بودنش پرداخت ولی بعدها سنت اسلام ایرانی را تبلیغ می نمود. او مبلغ فلسفه عمل و فلسفه فردگرایی نیز بود. ستون و موضوع اشعار و آثارش، اغلب محبت، آزادی شخصی، و اعمال نیک می باشند. او می خواست با وحدت فرهنگ اروپایی و سنت اسلامی، اسلام را به اهمیت آغازین اش در صدر اسلام برساند .